Rozpiętość skrzydeł tego ptaka dochodzi do 180 cm, długość ciała wynosi ok. 70 cm, a waga sięga nawet do 4 kg.  Cechami charakterystycznymi w wyglądzie puchacza są duże pomarańczowe oczy oraz tzw. „uszy", czyli pęczki piór, które ptak unosi w momencie zagrożenia lub zaciekawienia. Dymorfizm płciowy w upierzeniu nie występuje, natomiast jest zauważalny jeśli chodzi o masę ciała - samice są większe  i  cięższe od samców. Jest to gatunek osiadły i monogamiczny. Pary pozostają razem przez całe życie.

W województwie podlaskim występuje głównie w Dolinie Biebrzy i Narwi. Poza Biebrzańskim Parkiem Narodowym, na Podlasiu znanych jest tylko kilka stanowisk tego gatunku, m.in. na terenie Nadleśnictwa Rudka. Prowadzony przez Komitet Ochrony Orłów w ostatnich latach monitoring gatunku wykazał, że puchacz wycofał się z szeregu stanowisk, a jego liczebność jest zauważalnie mniejsza niż kilka dekad temu.

Puchacz może gniazdować na ziemi albo zajmować gniazda innych ptaków (np. myszołowa albo bociana czarnego). Niestety lęgi na ziemi są dużo bardziej narażone na straty ze względu na niszczenie ich przez dziki lub drapieżne ssaki. Dlatego w znanych rewirach puchaczy warto budować sztuczne gniazda. Jeśli puchacze je zajmą, mają dużo większe szanse na wyprowadzenie potomstwa. 

W jednym z takich rewirów na terenie nadleśnictwa, stara platforma lęgowa uległa zniszczeniu wraz z uschnięciem drzewa, a w drzewostanie gniazdowym zadomowiły się dziki, przez co puchacze najprawdopodobniej nie przystąpiły w ogóle do lęgów. Dlatego zimą br. Komitet Ochrony Orłów wybudował w tym miejscu nową platformę, a już dwa tygodnie później puchacze pojawiły się na niej i potwierdziły, że była potrzebna. Teraz w gnieździe są aż trzy pisklęta. Przeważnie samica składa 2-3 jaja, w odstępach 2-4 dni. Pisklęta klują się nierównocześnie, co sprawia, że w przypadku mniejszej ilości pokarmu młodsze i słabsze giną. Dojrzałość płciową uzyskują w 2-3 roku życia. Puchacz jest gatunkiem silnie terytorialnym. Rewir lęgowy zajmowany przez parę ma zazwyczaj promień od 2 do 4 km.

W Polsce puchacz objęty jest ścisłą ochroną gatunkową. Wokół gniazd puchaczy tworzone są strefy ochronne: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 stycznia do 31 lipca) w promieniu do 500 m od gniazda. Wymieniony jest w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt oraz w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. W skali kraju jego liczebność szacuje się na 250-280 par.